Τα ανθρώπινα δόντια, όπως και τα δόντια άλλων θηλαστικών, παρουσιάζουν ετεροδοντία, που σημαίνει την παρουσία διαφορετικών τύπων δοντιών. Αυτή η ποικιλία στις μορφές των δοντιών έρχεται σε αντίθεση με τα ομόδοντα ζώα, των οποίων όλα τα δόντια μοιράζονται μια παρόμοια δομή με διαφορές, αν υπάρχουν, κυρίως στο μέγεθος. Οι τέσσερις κύριοι τύποι μόνιμων ανθρώπινων δοντιών είναι: τομείς , κυνόδοντες, προγόμφιοι και γομφίοι – εξετάζοντας τα μοναδικά χαρακτηριστικά και τις διαφορές τους. Η κατανόηση των διαφορών της ανατομίας και της μορφολογίας των δοντιών είναι μεγάλης σημασίας για τον καθένα μας, διότι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη μάσηση, την ομιλία και τη συνολική στοματική υγεία.
Ανατομία των δοντιών
Ένα δόντι αποτελείται από δύο κύρια συστατικά: την μύλη, δηλαδή το ορατό τμήμα που βρίσκεται στο στόμα και την ρίζα, η οποία είναι κρυμμένη κάτω από τη γραμμή των ούλων. Κάθε τύπος δοντιού περιλαμβάνει τέσσερις διαφορετικούς ιστούς, καθένας από τους οποίους εξυπηρετεί συγκεκριμένους σκοπούς:
- Αδαμαντίνη: Είναι το εξωτερικό στρώμα των δοντιών, το γνωστό σε όλους μας «σμάλτο». Αποτελείται από υδροξυαπατίτη, φώσφορο και ασβέστιο και προστατεύει τους ζωτικούς εσωτερικούς ιστούς του δοντιού, καθώς είναι η πιο ισχυρή ουσία στο σώμα μας.
- Οδοντίνη: Βρίσκεται κάτω από την αδαμαντίνη, η οδοντίνη ασβεστοποιείται και μοιάζει με οστό. Ωστόσο, είναι λιγότερο ανθεκτική από την αδαμαντίνη, καθιστώντας την ευάλωτη σε τερηδόνα εάν η αδαμαντίνη διαβρωθεί.
- Οστεΐνη: Καλύπτει τη ρίζα του δοντιού και βοηθά στη συγκράτηση του δοντιού μέσα στο οστό. Διαθέτει πιο μαλακή σύσταση σε σύγκριση με την αδαμαντίνη και την οδοντίνη. Η διατήρηση υγιών ούλων είναι ζωτικής σημασίας, καθώς η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα μπορούν να οδηγήσει σε υποχώρηση των ούλων, εκθέτοντας την ευάλωτη ρίζα στην πλάκα και τα βακτήρια.
- Πολφός: Στον πυρήνα ενός δοντιού βρίσκεται ο πολφός, ο οποίος περιέχει αιμοφόρα αγγεία, νεύρα και άλλους μαλακούς ιστούς. Ο πολφός είναι το νεύρο του δοντιού, παρέχοντας θρεπτικά και αισθητηριακά σήματα.
Τύποι δοντιών: Ποιες είναι οι λειτουργίες και οι διαφορές τους;
Όλοι οι τύποι δοντιών διαθέτουν ξεχωριστή μορφολογία και ορισμένες βασικές διαφορές:
- Τομείς: Βρίσκονται στο μπροστινό μέρος του στόματος, με τέσσερις στην άνω γνάθο και τέσσερις στην κάτω, οι τομείς χρησιμεύουν στο δάγκωμα της τροφής. Συνήθως είναι τα πρώτα δόντια που εμφανίζονται, με τους νεογιλούς τομείς να εμφανίζονται περίπου στην ηλικία των 6 μηνών και τους μόνιμους τομείς μεταξύ 6 και 8 ετών.
- Κυνόδοντες: Τοποθετημένοι δίπλα στους τομείς, οι κυνόδοντες είναι αιχμηροί και σχεδιασμένοι για το κόψιμο και τη διάσπαση της τροφής. Οι νεογιλοί κυνόδοντες εμφανίζονται μεταξύ 16 και 20 μηνών, ενώ οι κάτω κυνόδοντες στη μόνιμη οδοντοστοιχία εμφανίζονται γύρω στα 9 έτη και οι άνω κυνόδοντες μεταξύ 11 και 12 ετών.
- Προγόμφιοι: Αυτά τα δόντια συμμετέχουν στη μάσηση και τον τεμαχισμό της τροφής και είναι τα δόντια που ακολουθούν τους κυνόδοντες. Οι ενήλικες έχουν 4 προγόμφιους στην άνω γνάθο και 4 στην κάτω γνάθο. Δεν υπάρχουν νεογιλοί προγόμφιοι , και όταν εμφανίζονται οι μόνιμοι προγόμφιοι στην ηλικία περίπου των 11 ετών, διαδέχονται τους νεογιλούς γομφίους.
- Γομφίοι: Αποτελούν τα σημαντικότερα δόντια για τη μάσηση και το άλεσμα της τροφής. Οι νεογιλοί γομφίοι, έρχονται στην επιφάνεια μεταξύ 12 και 28 μηνών. Αργότερα, τους διαδέχονται οι πρώτοι και οι δεύτεροι προγόμφιοι στη μόνιμη οδοντοστοιχία. Οι μόνιμοι γομφίοι δεν αντικαθιστούν τα νεογιλά δόντια, αλλά εμφανίζονται πίσω από αυτά. Οι πρώτοι μόνιμοι γομφίοι εμφανίζονται γύρω στην ηλικία των έξι ετών και οι δεύτεροι γομφίοι μεταξύ 11 και 13 ετών.
- Φρονιμήτες: Οι τρίτοι γομφίοι, που συχνά αναφέρονται ως φρονιμήτες, είναι οι τελευταίοι που αναπτύσσονται. Συνήθως εμφανίζονται μεταξύ 18 και 20 ετών, χωρίς να αποκλείεται η πιθανότητα εμφάνισης σε μεγαλύτερη ηλικία. Δεν αναπτύσσουν όλοι αυτούς τους γομφίους και η παρουσία τους μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές, καθιστώντας αναγκαία την αφαίρεσή τους.
Τα δόντια μας είναι πολύ σημαντικά και δεν πρέπει να τα θεωρούμε δεδομένα. Χρειάζονται καθημερινή φροντίδα με σωστό βούρτσισμα και μεσοδόντιο καθαρισμό, και φυσικά να μην αμελούμε τον οδοντιατρικό μας έλεγχο τουλάχιστον κάθε 6 μήνες.
Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με την Μαρία Μαργαρίτη και τους συνεργάτες της στο Dental Prolipsis.
